Fonseca

Latest Post

Bibliotecas e COVID-19 : e agora que?

L.G.

Levamos falado moito do que estivemos a facer, aínda facendo, durante a pandemia, a crise do COVID19. Unha circunstancia tan extrema, descoñecida e case distópica, lanzou as bibliotecas a un salto sen rede, a unha adaptación rápida e sen tregua.  Mencionamos, como é lóxico, o traballo da BUSC cunha nova web, cunha aposta informativa e divulgativa que intentaba dar resposta a unha serie de necesidades urxentes e para as que non houbo prácticamente tempo de preparación. Vaia por diante o agradecemento polo traballo feito a todo o equipo de profesionais que fixeron posible seguir ofertando servizos.

A situación das bibliotecas e estas respostas que tiveron que dar rápidamente, como o fixeron e o que pode cambiar o noso futuro, foi o obxecto dun debate en liña nos Laboratorios bibliotecarios de MediaLab Prado. A idea central, a de ver como e de que xeito estabamos adaptando servizos a este futuro-presente tan estrano, derivou nunha serie de preguntas as que, imaxinamos, o tempo dará resposta. Centrábase Javier Pérez Iglesias, da Universidade Complutense de Madrid, en que reforzamos moito na pandemia os servizos de adquisicións cunha clara viraxe ao dixital. E que vai pasar agora?

• Os nosos desexos desa viraxe cambiarán na presencialidade: cal é o apoio e a resposta do mundo editorial?
• Que vai suceder coa biblioteca universitaria unha vez que toda a docencia mudou cara á virtualidade e cal é a súa presenza no Campus Virtual das Universidades?
• No caso de darse esta presenza: dará maior transversalidade ao papel da biblioteca na docencia?

No”antiinforme” de Javier Pérez Iglesias hai unha referencia ao traballo que, daquela, preparaban Natalia Arroyo e José A. Gómez Hernández. O artigo ven de ser publicado en El Profesional de la Información baixo o título La biblioteca integrada en la enseñanza universitaria online : situación en España.  A partires dunha selección de varias bibliotecas universitarias españolas (entre as que non estaba ningunha galega), interrogan a varios bibliotecarios sobre o seu papel durante a pandemia e sobre a integración ou “incrustación” tanto da biblioteca como o seu persoal-como expertos en información- nos respectivos Campus Virtuais. O traballo é moi interesante porque amosa varias realidades, algunhas non moi cómodas de ver ou apreciar e plantexa, trala súa lectura, moitas preguntas: esa presenza da biblioteca como apoio dos servizos en liña éunha iniciativa que perdurará no tempo ou esa consideración, a pesares de ter moita literatura o tema e de ser máis unha idea soñada que unha realidade, é froito dunha necesidade puntual? Cambiará a perspectiva ou a valoración dos servizos despois disto? Un dos aspectos que os dous especialistas sinalan, e que ao noso xuizo é do máis interesante, é a cuestión da falta de innovación no ensino en liña (que as veces, e isto é a título persoal, parece unha  mala traslación de contidos “analóxico”) e o rol que pode levar a cabo a biblioteca universitaria e o seu persoal desenvolvendo contidos de forma axeitada. Oxalá fora unha realidade e non tanto un desexo.

Por outra banda, é tamén salientable como a cuestión dos servizos dixitais xorde noutro tipo de bibliotecas, non soamente as universitarias. Nas públicas fixéronse moitísimas actividades en liña como clubes de lectura, recomendacións en YouTube e TikTok, potenciación dos libros electrónicos…pero agroma tamén a cuestión de si a biblioteca vai mudar o seu contexto, a súa esencia de presencialidade ou como “terceiro lugar”. Nun emocionante artigo, Libraries must change, Anthony W.Marx, o director da NYPL indica que as bibliotecas, todas, deben cambiar, orientando maior peso aos servizos na rede para, paradoxalmente, reforzar a súa presenza física. Fai unha panorámica polo esforzo realizado para estar presente en tódolos ámbitos (paga a pena botar unha ollada a todo o que fixeron porque é realmente impresionante) e lembra como moitos usuarios e usuarias, que dependían da conexión wifi para realizar traballos ou tarefas de investigación, camiñaban ata o edificio da Quinta Avenida arriscando as súas vidas, para poder utilizala fora do edificio. A fenda dixital, a económica, a social, é un feito que ten moita relevancia na crise do COVID19. Quedar na casa, si, pero…quen poda e teña acceso dende alí a información.

Rematamos xa cun artigo que saiu no día de hoxe  asinado por Pastora Martínez Samper Conocimiento compartido para no dejar a nadie atrás, un case manifesto a favor do libre coñecemento, da necesidade de cambiar o sistema de comunicación científica e que aparezan novas (algunhas xa coñecidas por nós) formas de difundir, dun xeito máis equitativo, os resultados da ciencia. Aspectos como a paridade de xénero, a reutilización dos datos da investigación e un axeitado equilibrio no binomio dixital-presencial, son algúns dos aspectos que trata este artigo. Oxalá algúns dos aspectos que sinala den pé ao debate e a reflexión de cara a novas políticas na Universidade que teñan moito máis en conta o traballo conxunto de tódolos servizos.